श्रीधरस्वामी- एक प्रख्यात महाराष्ट्र कवि व ग्रंथकार.

विभाग विसावा : वऱ्हाड- साचिन  

श्रीधरस्वामी- एक प्रख्यात महाराष्ट्र कवि व ग्रंथकार. याचे रामायण, भारत, भागवत इत्यादि ग्रंथ लोकप्रिय झाले आहेत. श्रीधराच्या पूर्वजांचें मूळ गांव नाझरें हे नाझरें महालाचे देशपांडे उर्फ देश कुलकर्णी होत. देशपांडेपण श्रीधाराच पणजा रंगोपंत घोडके यानें संपादिलें. घोडके हें त्यांचें पहिलें आडनांव. नाझरें महालाचे देशपांडे झाल्यावर त्यांनां नाझरेकर म्हणून लागले. श्रीधर यजुर्वेदी वाजसनेयी माध्यंदिन शाखेचा ब्राह्मण असून त्याचें गोत्र वासिष्ठ, व आनंद संप्रदाय होता. श्रीधराचा जन्म शके १६०० मध्यें व मृत्यु १६५० मध्यें झाला असें नवनीतादि पुस्तकांत आहे पण त्यास फारसा आदर नाहीं. पण हें जर खरें मानलें तर शिवाजीच्या अखेरीस तो जन्मला व शाहूच्या अमदानीच्या मध्यकाळीं तो मेला असें ठरतें. हा काळ फारच धामधुमीचा गेला. पण श्रीधराच्या ग्रंथांत कोणत्याहि राज्यक्रान्तीचा किंवा राजपुरुषाचा मुळींच उल्लेख नाहीं. श्रीधराचा बाप ब्रह्माजीपंत (ब्रह्मानंद) यानें 'आत्मप्रकाश' नांवाचा ओवीबद्ध ग्रंथ शके १६०३ मध्यें लिहिला. याचा उपसंहार श्रीधरानें केला आहे.

श्रीधराचे ग्रंथ (१) हरिविजयो; शके १६२४, मार्गशीर्ष शु॥ २, पंढरपुरीं संपूर्ण केला. (२) रामविजय; शके १६२५, श्रावण शु॥ ७, पंढरपुरीं संपूर्ण केला. (३) वेदान्तसूर्य; शके १६२५ माघ शु॥ ७, सिद्धश्रमास संपूर्ण केला. (४) पांडवप्रताप; शके १६३४, माघ शु॥ १०, पंढरपुरास संपूर्ण केला. (५) जैमिनी अश्वमेध; शके १६३७, पौष शु॥ ७, पाथरी येथें संपूर्ण केला (६) शिवलीलामृत; शके १६४०, फाल्गुन शु॥ १५, बारामतीस संपूर्ण केला.

ह्याशिवाय त्यानें पांडुरंगमाहात्म्य, मल्हारिमाहात्म्य, वेंकटेशमाहात्म्य, अंबिकाउदय, इत्यादि ग्रंथ रचिले. याशिवाय संस्कृतपदें व आरत्या इत्यादि त्यानें रचल्या.

राजश्री दत्तोबा गोसावी व मनोहर गोसावी बिन श्रीधर गोसावी, उपनाम नाझरेकर यानां शाहु महाराजानीं दिलेली इनाम सनद व श्रीधराची वंशावळ, भारत इतिहास संशोधक मंडळ, अहवाल शके १८३३ ध्यें (१०९ व ११० पानावर) आहेत. श्रीधराचे बहुतेक ग्रंथ महाराष्ट्रांतील स्त्रीपुरुष विशेषतः स्त्रिया आवडीनें वाचतात किंवा ऐकतात. त्यांची भाषा फार परिणामकारक व अलंकारिक असून वर्णनशैली तर अप्रतिम आहे.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Yashodharman

Image
Yashodharman Yashodharman  ( Gupta script :    Ya-śo-dha-rmma , [1]   IAST :  Yaśodharman ) (r. 515 - 545) was a ruler of  Malwa , in central  India , during the early part of the 6th century. He belonged to the  Aulikara  dynasty. [2]  He conquered much of the  Indian subcontinent between c. 530-540 CE according to  Mandsaur pillar inscription . [3] Yashodharman The defeat of the  Alchon Huns  of  Mihirakula  by King Yashodharman at  Sondani  in 528 CE. Maharaja of Malwa Reign 515 - 545 CE Religion Hindu The name    Śrī Yaśodharmma ("Lord Yashodharman") in  Gupta script  in Line 4 of the  Mandsaur stone inscription of Yashodharman-Vishnuvardhana . [1] History Edit Towards the end of the 5th century, India came under attack from the  Hunas . Yashodharman and possibly the Gupta emperor,  Narasimhagupta , defeated a  Huna army and their ruler  Mihirakula ...
Read more

Varāhamihira

Image
Varāhamihira Language Watch Edit Varahamihira wrote the  Brihat samhita , an influential encyclopedic text in Sanskrit. This text exists in many Indian scripts, and was copied, preserved in Hindu, Jain and Buddhist temples and monasteries. Varāhamihira  ( c.  early 6th-century), also called  Varāha  or  Mihira , was a Hindu astronomer and polymath who lived in  Ujjain (Madhya Pradesh, India). He was born in the  Avanti region , roughly corresponding to modern-day  Malwa (part of Madhya Pradesh, India) , to Adityadasa. According to one of his own works, he was educated at Kapitthaka. [1] The Indian tradition believes him to be one of the "Nine Jewels" ( Navaratnas ) of the court of ruler  Yashodharman  Vikramaditya of Malwa. [2] [3]  However, this claim appears for the first time in a much later text and scholars consider this claim to be doubtful because neither Varahamihira and Vikramaditya lived in the same century nor did Va...
Read more

महान सम्राट कृष्णदेव राय

8 अगस्त महान सम्राट कृष्णदेव राय का संपूर्ण इतिहास भारत के सर्वाधिक शक्तिशाली शासक कृष्ण देवराय (1509 ई.-1529 ई.) :- राजा कृष्ण देवराय के पूर्वजों ने एक महान साम्राज्य की नींव रखी जिसे विजयनगर साम्राज्य (लगभग 1350 ई. से 1565 ई.) कहा गया। देवराय ने इसे विस्तार दिया और मृत्यु पर्यंत तक अक्षुण बनाए रखा। विजयनगर साम्राज्य की स्थापना इतिहास की एक कालजयी घटना है। 'विजयनगर' का अर्थ होता है 'जीत का शहर'। इस राज्य की प्रमुख राजधानी का नाम हम्पी और डम्पी था। हम्पी के मंदिरों और महलों के खंडहरों को देखकर जाना जा सकता है कि यह कितना भव्य रहा होगा। इसे यूनेस्को ने विश्‍व धरोहर में शामिल किया है। जिस तरह वर्तमान में न्यूयॉर्क, दुबई और हांगकाग विश्व व्यापार और आधुनिकता के शहर हैं, वैसे ही उस काल में हम्पी हुआ करता था। भारतीय इतिहास के मध्यकाल में दक्षिण भारत के विजयनगर साम्राज्य को लगभग वैसी ही प्रतिष्ठा प्राप्त थी, जैसी कि प्राचीनकाल में मगध, उज्जैनी या थाणेश्वर के साम्राज्य को प्राप्त थी।   इस साम्राज्य के सबसे यशस्वी सम्राट कृष्ण देवराय की ख्याति उत्तर के चित्रगुप्त मौर्य, पुष्यमित...
Read more